ကိုဗစ်ကူးစက်ခြင်းဆိုင်ရာမေးခွန်းများ (13.7.21)

🚩🚩🚩1. ကိုယ်ဝန်သည် ကိုဗစ်ကူးရင် ကလေးကို ဘယ်လို သက်ရောက်မှုမျိုး ဖြစ်နိုင်ပါသလဲရှင်?

🚩🚩🚩11 ရက်နေ့ညက ဖျားပါတယ်၊ နောက်နေ့ မဖျားတော့ဘူး၊ အကောင်းတိုင်းပါပဲ၊ ခု 13 ရက်နေ့ အနံ့ရပါသေးတယ်၊ စစ်တော့ Positive ဖြစ်နေပါတယ်၊ ကလေးငယ်လေးက 4 လ ပါ၊ ကလေးကိုလည်း ကူးနိုင်လားရှင့်? ကလေးက မိခင်ရှိမှ နေလို့ပါ၊ ခု ခွဲနေနေရတာ ငိုယိုနေပြီး နို့ဘူးတိုက်တာလည်း သိပ်မစို့လို့ပါ၊ ကလေးကိုလည်း စစ်ဖို့ လုပ်ထားပါတယ်၊ ဘယ်လိုနေထိုင်သင့်ပြီး ဘယ်လိုလုပ်သင့်လဲရှင့် ဆရာ?

ဖြေ - နိုင်ငံတကာလေ့လာတွေ့ရှိချက်များအရ ကိုဗစ်ဖြစ်စေသော ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးသည် ကိုယ်ဝန်ဆောင်ခြင်း၊ မီးဖွားခြင်းမှတစ်ဆင့် မိခင်မှကလေးသို့ ကူးစက်နိုင်ခြေ အလွန်နည်းပါးကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။

- ကလေး၏ ဖွံ့ဖြိုးမှုကိုလည်း ထိခိုက်မှု မရှိနိုင်ပါ။ သို့သော် ရောဂါပြင်းထန်သော ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်များတွင် လမစေ့ဘဲ ကလေးမွေးဖွားနိုင်ခြေရှိကြောင်း လေ့လာတွေ့ရှိရသည်။

- ကလေးမွေးဖွားပြီးလျှင်လည်း ရောဂါပိုးသည် မိခင်နို့ရည်မှတစ်ဆင့် ကလေးသို့ မကူးစက်နိုင်သောကြောင့် ကလေးအား မိခင်နို့တိုက်ကျွေးခြင်း ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ရန် WHO မှ အကြုံပြုထားသည်။

- သို့သော်

👉 ကလေးအား နို့တိုက်စဉ်တွင် မိခင်သည် mask တပ်ရန်

👉 ကလေးကို မကိုင်တွယ်ခင်နှင့် ကိုင်တွယ်ပြီးတိုင်းတွင် လက်သေချာဆေးရန်

👉 ကလေးထားမည့် နေရာများနှင့် အသုံးအဆောင်များကို သန့်ရှင်းရေးသေချာလုပ်ရန်

👉 နို့တိုက်ချိန်မှအပ ကျန်သည့်အချိန်များတွင် အတတ်နိုင်ဆုံး ကလေးနှင့် ၆ပေခွာနေရန် လိုအပ်ပါသည်။

- မိခင်တွင် အနည်းဆုံး ၁၀ ရက်အပြင် ရောဂါလက္ခဏာများ သက်သာခြင်း၊ အဖျားမရှိတာ (ဆေးသောက်၍ အဖျားကျတာ မဖြစ်ရပါ) အနည်းဆုံး ၂၄ နာရီအကြာမှသာ လက်ဆေးခြင်း၊ သန့်ရှင်းရေးဂရုစိုက်ခြင်းမှအပ ကျန်သည့် အချက်များကို လုပ်ဆောင်စရာ မလိုတော့ဘဲ ပုံမှန်အတိုင်း ကလေးကို ထိတွေ့နိုင်ပါသည်။

🚩🚩🚩2. Covid-19 ပိုးရှိ ကလေးဆီကနေ လူကြီးတွေကို ကူးဆက်နိုင်ပါသလား ခင်ဗျ? ကလေးက sign မပြဘဲရော carrier ဖြစ်နိုင်ပါသလား?

ဖြေ - ကူးစက်နိုင်ပါသည်။ ကလေးများသည်လည်း silent carrier ဖြစ်နိုင်ပါသည်။

🚩🚩🚩3. ကိုဗစ်ဖြစ်ပြီးလို့ ပြန်သက်သာလာပြီ၊ ပြန်ဖြစ်တတ်လားရှင့်?

🚩🚩🚩second wave တုန်းက ဖျားပြီး အနံ့ပျောက်ခဲ့ပါတယ် အဲ့လိုလူတွေက နောက်တစ်ကြိမ် ကူးစက်ခံရနိုင်လား သိချင်ပါတယ်ဗျ။

🚩🚩🚩"Covid တစ်ကြိမ် ဖြစ်ပြီးသားလူမှာ နောက်ထပ်တစ်ကြိမ် ထပ်ဖြစ်ပွားနိုင်သလား? ဥပမာ- မိသားစုထဲကပဲ ပထမလူကနေ ဒုတိယလူကို ကူးတယ်ပေါ့။ အဲ့ ပထမလူက ရောဂါပျောက်သွားတဲ့အခါမှ ဒုတိယလူဆီက ပြန်ပြီး ကူးစက်နိုင်သလားလို့?"

🚩🚩🚩ပိုးကူးပြီး ပျောက်ကင်းလူနာ ထပ်ပြီး ကူးနိုင်ပါသလားရှင်?

 ဖြေ - ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါဖြစ်ပွားပြီးပါက ရောဂါခုခံကာကွယ်နိုင်စွမ်း (Immunity) အထိုက်အလျောက် ကျန်ရှိသော်လည်း အချိန်နှင့်အမျှ ရောဂါခုခံကာကွယ်နိုင်စွမ်းကျဆင်းလာနိုင်ခြင်းကြောင့် ရောဂါ ပြန်လည်ကူးစက်ဖြစ်ပွားနိုင်ပါတယ်။

👉 (လန်ဒန်မြို့ရှိ St George’s Hospital မှ အဏုဇီဝဗေဒပညာရှင်များ၏ လေ့လာချက်အရ ကိုဗစ်-၁၉ ပထမလှိုင်းတွင် ရောဂါကူးစက်ဖြစ်ပွားသူများ၏ (၉၄) ရာခိုင်နှုန်းသည် ဒုတိယလှိုင်းတွင် ရောဂါထပ်မံဖြစ်ပွားမှုမှ ကာကွယ်နိုင်ကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။)

- သို့သော်လည်း အချိန်နှင့်အမျှ ရောဂါခုခံကာကွယ်နိုင်စွမ်း ကျဆင်းလာတတ်ခြင်းကြောင့် ရောဂါ ကူးစက် ဖြစ်ပွားပြီးသော်လည်း တစ်ကိုယ်ရည်ကာကွယ်ခြင်း နည်းလမ်းများ ဖြစ်သည့် လက်ဆေးခြင်း၊ Mask ကို စနစ်တကျတပ်ခြင်း၊ Social distancing နည်းလမ်းများ လိုက်နာခြင်းတို့ကို ဆက်လက်လိုက်နာဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်ပါတယ်။

🚩🚩🚩4. အဖျားက ပျောက်သွားပြီး အရသာက ရတယ်၊ အနံ့မရတာ ၃ ရက်ရှိပြီး ၁၀ ရက်ပြည့်လို့ အနံမရလည်း မပြင်မထွက်လို့ မိသားစုနဲ့ အတူနေလို့ စကားပြောလို့ ရပါသားရှင့်?

ဖြေ -  ရောဂါလက္ခဏာပြသူတွင် အနည်းဆုံး ၁၀ ရက်အပြင် ရောဂါလက္ခဏာများ သက်သာခြင်း၊ အဖျားမရှိတာ (ဆေးသောက်၍ အဖျားကျတာ မဖြစ်ရပါ) အနည်းဆုံး ၂၄ နာရီအကြာမှသာ အခြားသူများနှင့် ပုံမှန်အတိုင်း ထိတွေ့နိုင်ပါသည်။

- ပုံမှန်အတိုင်းဟုဆိုရာဝယ် mask တပ်၊ လက်ဆေး၊ ခပ်ခွာခွာနေခြင်းတို့ကို မဖြစ်မနေ လိုက်နာဖို့လိုအပ်ပါသည်။

👉 (အနံ့ပျောက်ခြင်းသည် လူတစ်ချို့တွင် အတော်ကြာသည်အထိ ရှိနေတတ်သောကြောင့် အနံ့ပြန်ရသည်အထိ သီးသန့်နေရန် မလိုကြောင်း၊ အပေါ်တွင် ဖော်ပြထားသော အချက်များနှင့်ပြည့်စုံပါက ပုံမှန်အတိုင်း နေထိုင်နိုင်ကြောင်း CDC မှ အကြံပြုထားပါသည်)

🚩🚩🚩5. Covid 19 သံသယရှိသူနဲ့ လက်ဆွဲနှုတ်ဆက်မိရင်ပိုးကူးနိုင်လားရှင့်

ဖြေ - ကိုဗစ်ရောဂါပိုးသည် ရောဂါရှိသူ နှာချေ ချောင်းဆိုးရာမှ ထွက်လာသော အမှုန်အမွှားများမှတစ်ဆင့် ကူးစက်နိုင်ပြီး ထိုအမှုန်အမွှားများသည် ရောဂါရှိသူ၏လက်ပေါ်တွင် ရှိနေနိုင်ပါသည်။

- ရောဂါရှိသူနှင့် လက်ဆွဲနှုတ်ဆက်ပါက ရောဂါပိုးသည် လက်ဆွဲနှုတ်ဆက်သူ၏ လက်သို့ ကူးသွားနိုင်ပြီး ထိုရောဂါပိုးရှိနေသော လက်ဖြင့် မျက်စိ၊ နှာခေါင်း၊ ပါးစပ်တို့ကို ထိတွေ့မိပါက ကိုဗစ်ကူးစက်နိုင်ပါသည်။ - ထို့အပြင် အနီးကပ် လက်ဆွဲနှုတ်ဆက်နေစဥ်အတွင်း နှစ်ဦးလုံး mask မတပ်ထားပါက ရောဂါရှိသူဆီမှ ထွက်လာသော အမှုန်အမွှားများသည် အသက်ရှူလမ်းကြောင်းမှတစ်ဆင့် ဝင်ရောက်ပြီး ရောဂါကူးစက်နိုင်ပါသည်။

- ထို့ကြောင့် တစ်ခုခုနှင့်ထိတွေ့ပြီးတိုင်း လက်ဆေးခြင်း၊ အပြင်သွားတိုင်း mask တပ်ခြင်း၊ ၆ ပေ ခွာနေခြင်းတို့သည် ကိုဗစ်ကာကွယ်ရန်အတွက် အထူးလိုအပ်ပါသည်။

🚩🚩🚩6. အနံ့ပျောက်တာလောက်ပဲ ဖြစ်တာဆိုပြီး အပြင်တွေထွက်နေကြပါတယ်၊ လူအများကို ကူးကုန်ပါတယ်။ အနံ့ပျောက်ပြီဆိုတာနဲ့ ရောဂါပိုးက ခန္ဓာကိုယ်ထဲ ရောက်နေပြီဆိုတာလေး ရှင်းပြပေးစေချင်ပါတယ်။ ဘယ်နှစ်ရက် Isolate လုပ်ရမှာပါလဲ? ၁၁+၇ = ၁၈ရက်ပါလား??

ဖြေ - ရောဂါလက္ခဏာမပြမီ ၁-၂ ရက်မှ စတင်ကူးစက်နိုင်ပါတယ်၊ အနည်းဆုံး တစ်ပတ်မှ အချို့ပြင်းထန်လျှင် ၂ ပတ်ထိ ကူးစက်နိုင်ပါတယ်။

- အနံ့ပျောက်ခြင်းသည်လည်း ကိုဗစ်ရောဂါလက္ခဏာထဲတွင်ပါဝင်ပါသည်။

- ဘယ်နှရက် သီးသန့်ခွဲနေရမလဲဆိုတာနှင့် ပတ်သက်၍ မေးခွန်း ၄ ရှိ အဖြေကို ပြန်ရည်ညွှန်းပါတယ်။

🚩🚩🚩7. နေမကောင်းတာ ၈ ရက်ရှိပါပြီ၊ အနံ့ပျောက်တာ ၃ ရက်ပဲ ရှိသေးတော့ isolate လုပ်ရမယ့် ရက်ပေါင်း ၁၀-၁၄ ရက်ကို ဘယ်နေ့က စပြီး ယူရမလဲ? နေစမကောင်းတဲ့နေ့လား၊ အနံ့စပျောက်တဲ့နေ့လား၊ ဖြေပေးပါဦးနော် ကျေးဇူးပါ

ဖြေ

👉 ရောဂါလက္ခဏာရှိသူတွင် ပထမဆုံး ရောဂါလက္ခဏာပေါ်သည့်ရက်မှ စတွက်ရပါမည်။

👉 ရောဂါလက္ခဏာမရှိသူတွင် ကိုဗစ်ရောဂါပိုး ရှိမရှိကိုစစ်ဆေးသည့် test positive ထွက်သည့်ရက်မှ စ၍ တွက်ရပါမည်။ test positive ထွက်ပြီးနောက် ရောဂါလက္ခဏာပေါ်လာပါက ထိုရောဂါလက္ခဏာ စပေါ်သည့်ရက်မှ ပြန်၍ တွက်ယူရပါမည်။

🚩🚩🚩8. ကြောင်လေးတွေ အိမ်မွေးတိရိစ္ဆာန်လေးတွေကို ကိုဗစ်ကူးနိုင်လားရှင့်? ကြောင်လေးတွေကနေရော လူကို တစ်ဆင့်ကိုဗစ်ကူးနိုင်လား သိချင်လို့ပါ။

ဖြေ - ကိုဗစ်သည် လင်းနို့ကဲ့သို့သော တိရစ္ဆာန်မှ စဖြစ်သည် ဖြစ်သော်လည်း လေ့လာတွေ့ရှိချက် အချို့အရ တိရစ္ဆာန်မှ လူသို့ ကူးနိုင်နှုန်းဟာ အလွန်နည်းပြီး တိကျသော သက်သေများ မရှိသေးပါ။

- လူမှတစ်ဆင့်တိရစ္ဆာန်သို့ အချို့အခြေအနေများတွင်ကူးစက်နိုင်ပါသည်။ ဥပမာ - ကိုဗစ်ပိုးရှိသူမှ တိရစ္ဆာန်များနှင့် အနီးကပ် ထိတွေ့သည့်အခါ ကူးစက်နိုင်ပါသည်။

- ထို့ကြောင့် ရောဂါရှိသူများသည် တိရစ္ဆာန်များနှင့် ထိတွေ့ခြင်းမှ ရှောင်ကြဥ်ရန် CDC (Center for disease control and prevention) မှ အကြံပြုထားပါသည်။

Source - ကိုဗစ်-၁၉ ဗဟုသုတစင်တာ